رشته علوم کامپیوتر (Computer Science) یکی از بنیادی‌ترین و پرکاربردترین رشته‌های تحصیلی در دنیای امروز است که در تقاطع علم، فناوری و ریاضیات قرار دارد. این رشته با تمرکز بر تحلیل، طراحی و توسعه سیستم‌های محاسباتی و الگوریتمی، نقشی اساسی در پیشرفت فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، داده‌کاوی، امنیت سایبری و یادگیری ماشین ایفا می‌کند. اگر به دنیای برنامه‌نویسی، تحلیل داده و ساختارهای پیچیده اطلاعاتی علاقه‌مند هستید، این رشته می‌تواند مسیر حرفه‌ای جذاب و پُرچالشی را برای شما رقم بزند.
در این مطلب از موسسه اعزام دانشجوی علمی نو، به معرفی کامل رشته علوم کامپیوتر خواهیم پرداخت؛ از تفاوت آن با مهندسی کامپیوتر گرفته تا گرایش‌ها، دروس اصلی، مبانی نظری، سخت‌افزار، نرم‌افزار و کاربردهای این علم در دنیای امروز. همچنین شرایط تحصیل در یکی از بهترین مقاصد تحصیلی دنیا، یعنی انگلستان، را نیز بررسی می‌کنیم تا دید جامع‌تری نسبت به آینده تحصیلی و شغلی خود در این حوزه به‌دست آورید. اگر شما هم قصد دارید در این مسیر قدم بردارید، می‌توانید با رزرو وقت مشاوره پذیرش تحصیلی با کارشناسان موسسه اعزام دانشجوی علمی نو، وضعیت رزومه خود را بررسی کرده و مناسب‌ترین مسیر اپلای را انتخاب کنید.
رشته علوم کامپیوتر
بدون شک رشته علوم کامپیوتر و یا همان computer science یکی از بهترین رشته های تحصیلی در دنیا محسوب می‌شود که هم راستا با تکنولوژی و نیازهای روز بشر بوده و از بازار کار بسیار فوق العاده‌ای در سراسر دنیا برخوردار است.
علوم رایانه و یا همان کامپیوتر به عنوان یک رشته مستقل در اوایل دهه 60 میلادی ظهور کرد و ریشه‌های آن عمدتاً در زمینه های مرتبطی نظیر ریاضیات، مهندسی برق، فیزیک و مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی نهفته است.
رشته علوم کامپیوتر بخشی از یک خانواده متشکل از پنج رشته جداگانه و در عین حال به هم پیوسته مهندسی کامپیوتر، علم کامپیوتر، سیستم های اطلاعاتی، فناوری اطلاعات IT و مهندسی نرم افزار است. مجموع این رشته‌ها با یکدیگر به عنوان رشته محاسبات computing شناخته می‌شود.
این 5 رشته از این نظر با یکدیگر در ارتباط هستند که محاسبه هدف اصلی مطالعه آنها است، اما از آنجا که دارای دیدگاه‌های تحقیقاتی و برنامه و تمرکز درسی اختصاصی هستند، در واقع از یکدیگر جدا محسوب می‌شوند.
زیرشاخه‌های اصلی علوم کامپیوتر شامل مطالعه سنتی معماری کامپیوتر، زبان برنامه نویسی و توسعه نرم افزار است؛ این در حالی است که شامل علوم محاسباتی (استفاده از تکنیک های الگوریتم برای مدل سازی داده‌های علمی، گرافیک و تصویرسازی، تعامل انسان و کامپیوتر، سیستم‌های اطلاعات و پایگاه داده، شبکه‌ها و مسائل اجتماعی و حرفه‌ای که در علوم کامپیوتر منحصر به فرد هستند نیز می‌شود.
همانطور که مشخص است، برخی از فعالیت‌های این زیرشاخه‌ها با سایر زمینه‌های مدرن نظیر بیوانفورماتیک و شیمی محاسباتی هم پوشانی دارند و این هم پوشانی‌ها نتایج تمایل دانشمندان رایانه به تشخیص و فعالیت در ارتباطات میان رشته‌ای زمینه تحصیلی اصلی یعنی رشته علوم کامپیوتر است.
علوم رایانه رشته مناسب افراد حلال مسائل است که می‌خواهند طریقه استفاده از کامپیوتر و پردازش‌های کامپیوتری برای ساخت وب سایتها، ربات‌های برنامه، استخراج داده و موارد بیشتر را بیاموزند.
این رشته تحصیلی شامل مقاطع کارشناسی، ارشد و دکترا می‌شود و در زمینه‌های تحقیقاتی و صنایع مختلف فعالیت می‌کند. دانشجویان علوم کامپیوتر با کاوش الگوریتم‌ها، زبان‌های برنامه نویسی و سیستم‌های عامل و نظریه‌ها و تمارین این رشته تجربه کسب می‌کنند و در زمینه های مالی محاسباتی، روبوتیک و امنیت شبکه به یادگیری می‌پردازند.
دروس رشته علوم کامپیوتر
به طور معمول برای اخذ پذیرش تحصیلی در رشته علوم کامپیوتر بر ریاضیات و فیزیک دانشجو بیشتر تاکید می‌شود و در عین ناباوری داشتن سابقه فعالیت در زمینه جامعه شناسی و روانشناسی نیز ابعاد متفاوتی به تحصیلات شما در این رشته تحصیلی و درک چگونگی پردازش اطلاعات توسط انسان می‌افزاید.
به طور کلی از متقاضیان تحصیل در مقطع کارشناسی علوم کامپیوتر در ایران و یا دانشگاه‌های خارجی انتظار نمی‌رود که پیش از دانشگاه دارای سابقه تحصیل و تجربه در زمینه کامپیوتر و رایانه باشند؛ اما پیشنهاد می‌شود که یک زبان برنامه نویسی را برای درک اینکه با چه مواردی سر و کار خواهید داشت انتخاب کرده و به یادگیری آن بپردازید.
در اغلب موارد شما با زبان‌های برنامه نویسی نظیر پایتون، C++ هسکل، جاوا و پاسکال در خلال تحصیلات خود در دانشگاه روبرو شده و با آنها آشنا می‌شوید. برخی از موسسات آموزشی و دانشگاه‌های خارجی بر این باور هستند که دانشجو نباید پیش از شروع تحصیلات آکادمیک در زمینه علوم کامپیوتری به یادگیری زبان های برنامه نویسی بپردازد، چون ممکن است خیلی زود عادت های بد و اشتباه برنامه نویسی را یاد بگیرد.
در این بین برخی از موسسات آموزشی دوره‌های مشترک را به دانشجویان ارائه می‌دهند که در آن علم کامپیوتر به همراه رشته های دیگری نظیر ریاضیات، مهندسی و محاسبات آموزش داده می‌شود.
می توان اینطور گفت که دروس اصلی این رشته تحصیلی شامل نظریه محاسبات، مبانی علوم کامپیوتر، سیستم های عامل و کامپایلرها، تئوری اطلاعات، برنامه نویسی مقدماتی، سیستم و معماری، توسعه نرم افزار و آزمایش کردن، برنامه‌های تحت وب و پایگاه‌های داده، الگوریتم‌ها و ساختارهای داده و اصول سخت افزار کامپیوتر می‌شود.
مفاهیم ریاضی که ممکن است در این رشته به آن بپردازید شامل روش ها و تکنیک‌های رسمی، جبر بولی، ریاضیات گسسته، نظریه مجموعه ها، آمار و احتمالات، جبر خطی، معادلات دیفرانسیل و حساب شود.
گرایش های رشته علوم کامپیوتر
در حال حاضر دامنه وسیعی از مهارت‌ها و گرایش‌های رشته علوم کامپیوتر وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- اینترنت پیشرفته
- برنامه نویس پیشرفته
- هوش و زندگی مصنوعی
- منطق محاسباتی
- گرافیک کامپیوتر
- مدل سازی کامپیوتر
- شبکه های رایانه
- امنیت رایانه
- بینایی رایانه ای
- شبکه های عصبی
- تجسم داده ها
- رمزگذاری
- هک اخلاقی
- رابط کاربر گرافیکی GUIs
- توسعه بازی
- تعامل انسان با کامپیوتر
- نرم افزارهای موبایل
- محاسبات چندرسانه ای
- نظریه شبکه سازی
- مسائل و مشکلات حرفه ای
- روش های پژوهش و تحقیق
- مهندسی نرم افزار
- طراحی نرم افزار
- توسعه وب سایت
تفاوت رشته علوم کامپیوتر با مهندسی کامپیوتر
با این که دو رشته علوم کامپیوتر و مهندسی کامپیوتر دارای برخی دوره‌های آموزشی مشترک هستند، یک تفاوت اساسی با یکدیگر دارند. کارشناسان و فارغ‌التحصیلان علوم کامپیوتر اغلب اوقات بر حل مشکلات نرم افزاری تمرکز می‌کنند، از این رو در این رشته تحصیلی باید انتظار این را داشته باشید که زبان های مختلف برنامه نویسی را بیاموزید و با چگونگی کارکرد سیستم‌های عامل و نگهداری پایگاه‌های داده به خوبی آشنا باشید.
اما از جانبی دیگر، مهندسان کامپیوتر بر روی حل مشکلات و طراحی رابط های سخت افزاری و نرم افزاری تمرکز دارند. از آنجایی که مهندسان کامپیوتر می توانند مسئولیت توسعه و نمونه سازی اولیه نرم افزار و سخت افزار را به طور همزمان به عهده بگیرند، می‌توان انتظار برخی شباهت‌ها بین مدرک تحصیلی و عنوان‌های شغلی این دو رشته را داشت.
هر دو رشته تحصیلی به دانشجویان این اجازه را می دهند تا در مهارت های مرتبط با هر رشته از جمله امنیت سایبری، هوا – فضا و یا روباتیک تخصص کسب کنند. برای مثال مقطع کارشناسی ارشد علوم کامپیوتر یک دانشگاه خارجی به دانشجو این امکان را می‌دهد تا در زمینه های مدیریت پایگاه داده، امنیت، طراحی بازی، گرافیک و یا زبان های برنامه نویسی مهارت و تخصص کسب نماید.
در همین رابطه بد نیست نگاهی به مطلب بهترین رشته های مهندسی برای اپلای بیندازید.
بازار کار رشته علوم کامپیوتر
خوشبختانه رشته علوم کامپیوتر دارای بازار کار بسیار خوبی در سطح بین المللی بوده و درآمد بالایی را نصیب فارغ التحصیلان آن می کند. بنابر اطلاعات ارائه شده در وب سایت QS، مشاغل محبوب و مرتبط با رشته علوم کامپیوتر در دنیا شامل موارد زیر می‌شود:
- مشاور IT: در این موقعیت کاری فرد با مشتری در ارتباط بوده و توصیه و مشاوره در رابطه با برنامه ریزی، طراحی، نصب و استفاده از سیستم های فناوری اطلاعات برای برآورده کردن اهداف تجاری مشتری، حل مشکلات و یا بهبود ساختار و کارایی سیستم های IT آنها ارائه می دهد. این شغل دارای شباهت به تحلیلگر سیستم، طراح سیستم و برنامه نویس نرم افزار است که نقش تخصصی تری دارند، اما به شکل مشاوره ای کار می‌کنند.
- مدیر سیستم های اطلاعاتی: این شغل مشابه مشاور IT است که در آن فرد یک نیروی تمام وقت بوده و مسئولیت عملکرد ایمن و موثر سیستم های رایانه ای را در شرکت بر عهده دارد.
- مدیر پایگاه داده: این عنوان شغلی که به DBA معروف است این مسئولیت را دارد تا به طور دقیق و ایمن، با استفاده از توسعه و حفظ عملکرد، یکپارچگی و امنیت یک پایگاه داده رایانه‌ای را حفظ نماید.
- برنامه نویس چند رسانه‌ای: مسئولیت طراحی و ایجاد محصولات چند رسانه‌ای کامپیوتری را بر عهده دارد و از این موضوع مطمئن می‌شود که نمونه کار موجود با حفظ وفاداری به مشخصات ارائه شده توسط طراح، عملیاتی و قابل اجرا خواهد بود.
به طور کلی می‌توان اینطور گفت که مشاغل مرتبط با رشته علوم کامپیوتر در دامنه وسیعی از صنایع و سازمان‌های مختلف از جمله سازمان‌های مالی، شرکت های IT، شرکت های مشاوره مدیریت، خانه‌های نرم افزار، شرکت‌های ارتباطی، پایگاه‌های داده، شرکت‌های چند ملیتی IT، مالی و غیره، سازمان‌های دولتی، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و موارد دیگر در دسترس است.
بنابر اطلاعات وب سایت payscale، میانگین درآمد مشاغل برتر رشته علوم کامپیوتر شامل موارد زیر می‌شود:
- مدیر توسعه نرم افزار: میانگین درآمد سالانه 137 هزار دلار
- مهندس نرم افزار: میانگین درآمد سالانه 147 هزار دلار
- مهندس قابلیت اطمینان سایت SRE: میانگین درآمد سالانه 134 هزار دلار
- معمار امنیت IT: میانگین درآمد سالانه 133 هزار دلار
- مهندس عملیات توسعه DevOps: میانگین درآمد سالانه 112 هزار دلار
- مشاور امنیت رایانه، شبکه، فناوری اطلاعات: میانگین درآمد سالانه 111 هزار دلار
- توسعه دهنده بخش فروش: میانگین درآمد سالانه 109 هزار دلار
- مهندس امنیت سایبری: میانگین درآمد سالانه 109 هزار دلار
- مهندس امنیت سیستم های اطلاعاتی: میانگین درآمد سالانه 106 هزار دلار
- توسعه دهنده نرم افزار فول استک: میانگین درآمد سالانه 99.800 هزار دلار
- متخصص امنیت اطلاعات: میانگین درآمد سالانه 93.900 هزار دلار
- توسعه دهنده نرم افزارهای موبایل: میانگین درآمد سالانه 93.700 هزار دلار
- مدیر سیستم لینوکس: میانگین درآمد سالانه 88.700هزار دلار
- مهندس شبکه IT: میانگین درآمد سالانه 82.700 هزار دلار
- مهندس پشتیبان IT: میانگین درآمد سالانه 69.900 هزار دلار
اما بنابر آخرین آمار اینترنتی وب سایت salary explorer، مشاغل مرتبط با این رشته تحصیلی در ایران از درآمد متوسط ماهانه 8 میلیون تومانی، حداکثر درآمد ماهانه 15 میلیون تومان و حداقل درآمد 5 میلیون تومانی در ایران برخوردار است.
رشته علوم کامپیوتر در انگلیس
رشته علوم کامپیوتر در انگلیس یکی از پرتقاضاترین و پردرآمدترین رشته‌های تحصیلی برای دانشجویان بین‌المللی محسوب می‌شود. دانشگاه‌های انگلستان به دلیل پیشتازی در تحقیقات علمی و همکاری گسترده با شرکت‌های بین‌المللی، همواره در خط مقدم نوآوری‌های حوزه کامپیوتر قرار دارند. بسیاری از دوره‌های کارشناسی این رشته به‌صورت سه‌ساله ارائه می‌شوند، اما اگر دانشجو دوره کارآموزی (placement) را انتخاب کند، این دوره به چهار سال افزایش می‌یابد. دوره‌های کارشناسی ارشد نیز معمولاً یک‌ساله (فشرده) یا دوساله (پاره‌وقت) هستند.
فارغ‌التحصیلان این رشته فرصت‌های شغلی متنوعی در حوزه‌های توسعه نرم‌افزار، تحلیل داده، امنیت اطلاعات، هوش مصنوعی، طراحی سیستم و تحقیقات علمی خواهند داشت. تقاضای بالای بازار برای متخصصان این حوزه، آن را به یکی از رشته‌های تضمین‌شده از نظر بازار کار در سراسر جهان تبدیل کرده است.
طبق آمار Guardian University Guide ۲۰۲۴، دانشگاه‌هایی نظیر کمبریج، امپریال کالج لندن، دورهام، شفیلد و ساری بالاترین نرخ اشتغال حرفه‌ای یا ادامه تحصیل در سطوح بالاتر را در مدت ۱۵ ماه پس از فارغ‌التحصیلی در این رشته داشته‌اند (بین ۹۸ تا ۹۹ درصد). در نهایت اگر به دنبال یک رشته کاربردی، با درآمد بالا و آینده روشن در یکی از بهترین سیستم‌های آموزشی دنیا هستید، تحصیل در انگلیس و علوم کامپیوتر می‌تواند یک انتخاب هوشمندانه برای شما باشد.