ایتالیا با میراثی ماندگار و بی‌نظیر، یکی از مهم‌ترین مراکز هنر هفتم در جهان به شمار می‌آید؛ از واقع‌گرایی نئورئالیستی پس از جنگ جهانی دوم گرفته تا شاهکارهای سینمایی فلینی و آنتونیونی و موفقیت‌های معاصر فیلم‌سازانی چون پائولو سورنتینو. استودیوهای نمادین «چینه‌چیتا» در رم نه تنها یادگارهایی تاریخی هستند، بلکه همچنان به‌عنوان مراکز فعال تولید فیلم، میزبان پروژه‌های بین‌المللی‌اند و جایگاه جهانی ایتالیا در صنعت سینما را تثبیت کرده‌اند. برای فیلم‌سازان، فیلمنامه‌نویسان و منتقدان سینمایی بین‌المللی، تحصیل در ایتالیا فراتر از یک آموزش آکادمیک است؛ فرصتی بی‌همتا برای غرق شدن در فرهنگی که سینما بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره‌اش محسوب می‌شود.
این مطلب، نقشه‌ی راهی جامع برای علاقه‌مندان تحصیل سینما در این کشور ارائه می‌دهد؛ از معرفی دوره‌های آموزشی به زبان‌های ایتالیایی و انگلیسی، تا توضیح مراحل پذیرش، برآورد هزینه‌ها و ارائه‌ی راهکارهای کاربردی برای انتخاب بهترین مسیر و تبدیل رؤیای تحصیل فیلم به واقعیت. اگر به تحصیل در این رشته یا هر رشته‌ای علاقه دارید، می‌توانید وقت مشاوره پذیرش تحصیلی موسسه اعزام دانشجوی علمی نو را بگیرید تا شرایطتان بررسی شود.
تحصیل سینما در ایتالیا
«مهم‌ترین دلیل برای تحصیل سینما در ایتالیا، میراث بزرگ و ماندگار این کشور است. ایتالیا زادگاه نئورئالیسم ایتالیایی است؛ جنبشی انقلابی که مسیر فیلم‌سازی را برای همیشه تغییر داد. انتخاب بین دوره‌های ایتالیایی‌زبان و انگلیسی‌زبان در این کشور تنها یک تصمیم زبانی نیست؛ بلکه به معنای تعیین مسیر آموزشی، میزان سرمایه‌گذاری مالی و آینده‌ی شغلی شماست.
مسیر ایتالیایی تجربه‌ای سنتی، آکادمیک و عمیقاً ملی را ارائه می‌دهد، در حالی که مسیر انگلیسی رویکردی جهانی‌تر، عملی‌تر و بر تولید متمرکز دارد، هرچند معمولاً با هزینه‌ی بالاتر. تحصیل در رشته سینما و رشته‌های مرتبط با آن در این کشور، مطابق با ساختار آموزش عالی اروپا (فرایند بولونیا)، در سه مقطع اصلی ارائه می‌شود. مدت زمان تحصیل متقاضیان تحصیل در ایتالیا در هر یک از این مقاطع به شرح زیر است:
۱. کارشناسی (Laurea Triennale) ۳ سال
دانشجویان در این دوره با مبانی نظری، تاریخ سینما، تحلیل فیلم و اصول اولیه تولید فیلم آشنا می‌شوند.
۲. کارشناسی ارشد (Laurea Magistrale) ۲ سال
دانشجویان به صورت تخصصی‌تر به مطالعه و تحقیق در یک گرایش خاص از سینما مانند کارگردانی، فیلمنامه‌نویسی، فیلمبرداری، مطالعات سینمایی (نظری) یا تهیه‌کنندگی می‌پردازند.
۳. دکتری (Dottorato di Ricerca) معمولاً ۳ تا ۴ سال
این مقطع بالاترین سطح آکادمیک است و بر تحقیق و پژوهش عمیق در یک حوزه بسیار تخصصی از سینما تمرکز دارد. دانشجویان دکتری بیشتر وقت خود را صرف نوشتن رساله (پایان‌نامه) تحت نظر یک استاد راهنما می‌کنند. طول دوره می‌تواند بسته به پروژه تحقیقاتی و دانشگاه، گاهی تا ۵ سال نیز به طول انجامد.
دانشگاه‌های دولتی مانند Roma Tre و University of Bologna با رشته‌های هنر، موسیقی و نمایش، آموزش نظری، تاریخی و پژوهش‌محور را در چارچوب علوم انسانی ارائه می‌دهند و شهریه‌هایشان بر اساس درآمد خانواده محاسبه شده و بسیار ارزان‌تر از مؤسسات خصوصی است.
در مقابل، دانشگاه‌ها و آکادمی‌های خصوصی مانند The American University of Rome، RUFA و IED با کلاس‌های کوچک، آموزش عملی‌تر، خدمات شغلی قوی و دوره‌های انگلیسی‌زبان گسترده فعالیت می‌کنند. مدارک این آکادمی‌ها که در سیستم AFAM ثبت شده‌اند، معادل رسمی کارشناسی و کارشناسی ارشد هستند.
AFAM مخفف Alta Formazione Artistica, Musicale e Coreutica است، یعنی «آموزش عالی هنری، موسیقیایی و حرکات نمایشی». این سیستم زیر نظر وزارت دانشگاه‌ها و تحقیقات ایتالیا (MUR) فعالیت می‌کند و شامل آکادمی‌های هنرهای زیبا، کنسرواتوارهای موسیقی و مؤسسات تخصصی هنر و طراحی می‌شود.
فعلاً در میان دانشگاه‌های دولتی ایتالیا، تنها گزینه‌ی ارائه‌دهنده‌ی رشته‌ی سینما به زبان انگلیسی دانشگاه Roma Tre است. با این حال، دانشگاه‌های دولتی متعددی وجود دارند که دوره‌های سینما را به زبان ایتالیایی ارائه می‌دهند. در بخش مؤسسات و آکادمی‌های غیر دولتی هم چندین گزینه برای تحصیل سینما به زبان انگلیسی یا ایتالیایی در دسترس است که دانشجویان می‌توانند بر اساس بودجه، سبک آموزش و محل برگزاری دوره انتخاب کنند.
همچنین، دوره‌های تخصصی در حوزه‌هایی چون انیمیشن، فیلمنامه‌نویسی، فیلم مد و مطالعات رسانه نیز رو به گسترش هستند و ایتالیا را به مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان ترکیب سینما با دیگر شاخه‌های هنری تبدیل کرده‌اند. فیلم مد یا Fashion Film یک قالب سینمایی/ویدیویی است که عناصر هنری، داستان‌گویی و زیبایی‌شناسی سینما را با دنیای مد و فشن ترکیب می‌کند.
شرایط تحصیل سینما در ایتالیا
تحصیل سینما در این کشور برای دانشجویان بین‌المللی، به‌ویژه متقاضیان غیراروپایی، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق زمانی است؛ زیرا زمان‌بندی ثبت‌نام و پذیرش بسته به ملیت متقاضی تحصیل در ایتالیا و نوع مؤسسه متفاوت است. بسیاری از دانشگاه‌ها و آکادمی‌ها مهلت ثبت‌نام را تا جولای و حتی سپتامبر ادامه می‌دهند، اما توصیه می‌شود کارهای پذیرش و ویزا را زودتر آغاز کنید.
مدارک مورد نیاز (عمومی)
- کپی گذرنامه معتبر
- ریزنمرات رسمی تحصیلی از دبیرستان یا دانشگاه (به‌همراه ترجمه رسمی به انگلیسی یا ایتالیایی در صورت لزوم)
- آخرین مدرک تحصیلی (دیپلم دبیرستان یا کارشناسی، بسته به مقطع)
- رزومه (CV): به‌خصوص برای مقطع کارشناسی ارشد الزامی است.
- انگیزه‌نامه
- توصیه‌نامه
- پورتفولیو: مهم‌ترین بخش برای پذیرش در دوره‌های عملی در آکادمی‌هایی چون RUFA و Centro Sperimentale di Cinematografia (CSC). نمونه‌ها می‌تواند شامل فیلم کوتاه، فیلمنامه، استوری‌بورد یا عکاسی باشد.
- مدرک زبان
دوره‌های انگلیسی‌زبان: ارائه نمره رسمی یکی از آزمون‌ها (IELTS، TOEFL، Cambridge، Duolingo) با سطح B۲ بر اساس استاندارد CEFR.
دوره‌های ایتالیایی‌زبان: ارائه مدرک B۲ زبان ایتالیایی.
آزمون‌های ورودی
- بسیاری از دانشگاه‌های دولتی برای رشته‌های محدود-ظرفیت آزمون استاندارد برگزار می‌کنند (مثل آزمون TOLC-SU برای دوره‌های هنری دانشگاه بولونیا).
- برخی دانشگاه‌های خصوصی مانند Università Cattolica نیز برای رشته‌های خاص امتحان دارند.
- فرآیند پذیرش CSC از همه سخت‌گیرانه‌تر است و شامل چند روز آزمون کتبی و عملی در این کشور می‌شود.
هزینه تحصیل سینما در ایتالیا
شهریه‌ی دانشگاه‌های دولتی در این کشور در مقایسه با بسیاری از کشورهای غربی، به طرز قابل‌توجهی مقرون‌به‌صرفه است. میانگین شهریه در این دانشگاه‌ها بین ۹۰۰ تا ۵۰۰۰ یورو در سال تحصیلی متغیر است و یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد نظام آموزش عالی دولتی ایتالیا این است که شهریه‌ها اغلب بر اساس درآمد خانواده‌ی دانشجو محاسبه می‌شوند.
این محاسبه از طریق ارزیابی مالی‌ای انجام می‌شود که با عنوان ISEE (Indicatore della Situazione Economica Equivalente) شناخته می‌شود و برای متقاضیان ایرانی تحصیل در ایتالیا همراه با بورسیه استانی ایتالیا تقریبا رایگان می‌شود. دانشگاه‌ها و آکادمی‌های خصوصی به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای گران‌تر هستند و شهریه‌ی سالانه‌ی آن‌ها از ۶٬۰۰۰ یورو شروع شده و ممکن است تا ۳۵٬۰۰۰ یورو نیز برسد.
سخن پایانی
ایتالیا با میراث باشکوه سینمایی‌اش، از نئورئالیسم تاریخی تا استودیوهای فعال چینه‌چیتا، نه فقط یک مقصد تحصیلی، بلکه بخشی زنده از نفس هنر هفتم جهان است. انتخاب میان مسیر دولتی یا خصوصی، زبان ایتالیایی یا انگلیسی و گرایش‌های تخصصی همچون انیمیشن، فیلمنامه‌نویسی یا فیلم مد، به اهداف، بودجه و شیوه یادگیری هر دانشجو بستگی دارد. مقرون‌به‌صرفه بودن دانشگاه‌های دولتی، تنوع بالای دوره‌ها و حضور مؤسسات خصوصی معتبر با متدهای آموزشی بین‌المللی، حال‌وهوایی منحصربه‌فرد به تجربه تحصیل در ایتالیا می‌بخشد.
با شناخت دقیق شرایط پذیرش، مدارک لازم، زمان‌بندی اپلای و هزینه‌ها، می‌توان این رؤیا را به واقعیتی دست‌یافتنی تبدیل کرد. اگر مایل هستید مسیر خود را برای تحصیل سینما یا هر رشته دیگری در این کشور شروع کنید، می‌توانید از طریق مؤسسه اعزام دانشجوی علمی نو با مجوز رسمی وزارت علوم، کار خود را آغاز نمایید.