چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، در سال‌های اخیر به یکی از مقاصد جذاب برای دانشجویان بین‌المللی در مقطع دکتری تبدیل شده است. این کشور با توسعه سریع نظام آموزش عالی خود، فرصت‌های ارزشمندی برای پژوهش و تحصیل در اختیار متقاضیان تحصیل در چین قرار می‌دهد. چین همچنین عضو کلیدی گروه BRICS (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) است و دانشگاه‌های تحقیقاتی پیشرویی در آن قرار دارند که سهم قابل توجهی در پیشرفت علمی منطقه و جهان ایفا می‌کنند.
در این مطلب از موسسه اعزام دانشجوی علمی نو قصد داریم شرایط تحصیل دکتری در چین در سال ۲۰۲۵، روند اپلای، بورسه‌های فول فاند و دانشگاه‌های معتبر را بررسی کنیم. در پایان، اگر مایلید بدانید با توجه به رزومه‌تان اپلای دکتری در چین برای شما مناسب است یا خیر، می‌توانید وقت مشاوره پذیرش تحصیلی را از مؤسسه اعزام دانشجوی علمی نو رزرو کنید.
تحصیل دکتری در چین
تحصیل دکتری در چین، با توجه به رشد چشمگیر این کشور در عرصه آموزش عالی، به یکی از گزینه‌های جذاب برای دانشجویان بین‌المللی تبدیل شده است. دولت چین سرمایه‌گذاری وسیعی در دانشگاه‌ها انجام داده و پروژه‌هایی مانند «طرح ۹۸۵» و «طرح دانشگاه‌های دو درجه یک» (Double First Class) را برای ارتقای کیفیت و اعتبار جهانی آموزش عالی راه‌اندازی کرده است. هدف این طرح‌ها، ایجاد دانشگاه‌هایی در سطح جهانی و جذب دانشجویان دکتری بین‌المللی برجسته است.
نظام آموزشی چین مشابه انگلستان بوده و تحصیل در مقطع دکتری مستلزم داشتن مدرک کارشناسی ارشد است. از میان صدها مؤسسه آموزش عالی در این کشور، حدود ۱۰۰ دانشگاه به‌عنوان دانشگاه‌های پژوهشی شناخته می‌شوند و در تمامی زمینه‌های علمی، فعالیت تحقیقاتی انجام می‌دهند. دانشگاه‌ها در این کشور عمدتاً دولتی و تحت حمایت مالی و نظارتی دولت هستند، که بسیاری از دوره‌های دکتری را نیز ارائه می‌دهند.
دانشگاه‌های برتر چین در قالب گروهی موسوم به «C۹ League» معرفی می‌شوند که مشابه گروه راسل در بریتانیا یا آیوی‌لیگ در آمریکا هستند. این ۹ دانشگاه برتر عبارت‌اند از: دانشگاه چینگ‌هوا، دانشگاه پکن، دانشگاه ژجیانگ، مؤسسه فناوری هاربین، دانشگاه فودان، دانشگاه شانگهای جیائوتونگ، دانشگاه نانجینگ، دانشگاه علوم و فناوری چین و دانشگاه شی‌آن جیائوتونگ. این دانشگاه‌ها با بودجه دولتی گسترده، فرصت‌های متعددی برای دانشجویان دکتری بین‌المللی فراهم کرده‌اند و حتی با دانشگاه‌های بریتانیایی نیز برنامه‌های همکاری مشترک در حوزه پژوهش دارند.
دوره‌های دکتری تمام‌وقت در این کشور معمولاً بین ۳ تا ۴ سال به طول می‌انجامند و شروع ترم‌ها در دو نوبت بهار (مارس تا اواسط جولای) و پاییز (اواسط سپتامبر تا ژانویه) است. برخی دانشگاه‌ها به دانشجویان بین‌المللی اجازه می‌دهند ترم پاییز را مطابق تقویم آموزشی بریتانیا آغاز کنند. در طول دوران تحصیل در چین، دانشجو موظف است علاوه بر انجام پروژه تحقیقاتی، تعدادی از واحدهای آموزشی را با موفقیت بگذراند و در آزمون‌ها شرکت کند. دفاع از پایان‌نامه در این کشور به صورت عمومی و در برابر هیئتی از اساتید متخصص انجام می‌شود.
شرایط تحصیل دکتری در چین
دوره‌های دکتری در چین ممکن است به زبان چینی یا انگلیسی ارائه شوند. متقاضیانی که قصد تحصیل در برنامه‌های چینی‌زبان را دارند، باید مدرک زبان HSK در سطح ۵ تا ۸ ارائه دهند. در حالی که برای دوره‌های انگلیسی‌زبان، ارائه مدرک زبان مانند آیلتس کافی است.
پیش از اپلای، دانشجو باید با یک استاد راهنما مکاتبه کرده و توافق اولیه درباره موضوع تحقیق و نظارت بر پایان‌نامه داشته باشد. پس از آن، مراحل اپلای شامل ارسال رزومه علمی، فرم درخواست، مدارک تحصیلی، حداقل دو توصیه‌نامه، نتیجه معاینه پزشکی و در صورت نیاز مدرک تمکن مالی برای متقاضیان تحصیل در چین خواهد بود. همچنین در برخی رشته‌های هنری، ارائه نمونه آثار الزامی است.
چین برای سهولت فرایند اپلای دو سامانه رسمی در اختیار متقاضیان تحصیل در چین قرار داده است:
- China University Application Centre (CUAC): سامانه‌ای برای انتخاب دانشگاه‌ها و دوره‌ها
- China's University and College Admission System (CUCAS): پرتال رسمی پذیرش برای دانشجویان بین‌المللی
همچنین می‌توان به‌صورت مستقیم نیز به دانشگاه‌ها درخواست داد. مهلت اپلای معمولاً تا آوریل یا می‌سال ورود است و هزینه درخواست بین ۲۴۵ تا ۹۴۰ یوان متغیر است.
برخی از دانشگاه‌ها ممکن است بخواهند در مورد درخواست پذیرش شما گفت‌وگو کنند؛ در این صورت ممکن است از شما برای مصاحبه دعوت کنند. اما نگران نباشید: آن‌ها از شما انتظار ندارند که برای یک ساعت گفت‌وگو به چین سفر کنید. بلکه معمولاً این مصاحبه‌ها از طریق تماس تصویری یا چت آنلاین انجام می‌شوند.
اگر در درخواست‌تان یک پروپوزال تحقیقاتی ارائه کرده باشید، احتمالاً دانشگاه تمایل دارد درباره ایده‌های آن با شما صحبت کند. در صورتی که درخواست شما برای پروژه‌ای خاص ارسال شده باشد، ممکن است از شما بپرسند چه مهارت‌هایی می‌توانید به آن پروژه اضافه کنید.
پس از گرفتن پذیرش، نیاز به ویزای دانشجویی دارید. توجه داشته باشید که دو نوع ویزای دانشجویی در این کشور وجود دارد:
ویزای X۲ برای دوره‌های تحصیلی است که کمتر از ۶ ماه صادر می‌شود، پس برای تحصیل دکتری، ویزای X۱ مورد نیاز است. ویزای X۱ برای چند بار ورود طی ۵ سال معتبر است. دارنده این ویزا باید طی ۳۰ روز از ورود به چین، در اداره امنیت عمومی محلی ثبت‌نام کند و در آنجا مجوز اقامت چین دریافت می‌کند که جایگزین ویزای X۱ خواهد شد.
هزینه تحصیل دکتری در چین
دانشگاه‌ها در تعیین شهریه آزاد هستند، اما معمولاً از یک الگوی مشابه پیروی می‌کنند. شهریه معمولاً بین ۲۰٬۰۰۰ تا ۵۰٬۰۰۰ یوان در سال است و رشته‌های علوم انسانی و هنر در محدوده پایین‌تر این بازه قرار دارند. هزینه زندگی در این کشور نیز در مقایسه با سایر کشورها نسبتاً پایین است. برای مثال، شما می‌توانید در پکن که گران‌ترین شهر چین است، با روزانه حدود ۱۰۵ یوان زندگی راحتی داشته باشید.
دانشجویان بین‌المللی در طول دوره دکتری اجازه کار ندارند، بنابراین باید قبل از شروع تحصیل در چین از تامین مالی کافی اطمینان حاصل شود. البته با اجازه دانشگاه می‌توانید در طول دوره دکتری، کارآموزی (Internship) انجام دهید. دانشجویان بین‌المللی موظف‌اند قبل یا پس از ورود به چین، بیمه درمانی و بیمه حوادث شخصی نیز تهیه کنند که ۸۰۰ یوان در سال هزینه دارد.
علاوه بر آن، دانشجویان دکتری که بیش از یک سال در این کشور اقامت خواهند داشت باید بیمه سلامت برای کل مدت اقامت‌شان خریداری کنند. همچنین لازم است یک معاینه پزشکی در بیمارستان عمومی انجام دهند. این معاینه بهتر است پیش از سفر انجام شود (برخی سفارت‌های چین انجام آن را الزامی می‌دانند). اگر معاینه در خود چین انجام شود، معمولاً حدود ۷۰۰ یوان هزینه خواهد داشت.
شرایط فول فاند چین
برای متقاضیانی که قصد تحصیل دکتری در چین را دارند، امکان دریافت بورسیه فول فاند (Full Fund) فراهم است. دولت چین به منظور جذب دانشجویان بین‌المللی مستعد، برنامه‌ای ویژه برای ارائه بورسیه تحصیلی کامل به متقاضیان تحصیل در چین طراحی کرده است. این بورسیه برای مدت حداکثر سه سال اعطا می‌شود و متقاضیان آن باید دارای مدرک کارشناسی ارشد و سوابق تحصیلی درخشان باشند. همچنین، دریافت‌کنندگان نباید هم‌زمان از بورسیه دیگری بهره‌مند باشند.
فول فاند دکتری چین شامل پرداخت کامل شهریه، هزینه ثبت‌نام، آزمایشگاه و اقامت است. همچنین دانشجویان بین‌المللی همانند دانشجویان چینی از پوشش هزینه‌های درمان سرپایی و بیمه درمانی دولتی چین بهره‌مند می‌شوند. علاوه بر این، مبلغی به عنوان کمک‌هزینه زندگی، تا سقف ۳۵۰۰ یوان در ماه به دانشجو پرداخت خواهد شد.
فرآیند درخواست این بورسیه از طریق مراجعه به وزارت‌خانه مسئول تحصیل در خارج از کشور، سازمان‌های مرتبط یا سفارت چین در کشور محل اقامت متقاضی انجام می‌شود و بازه ثبت‌نام آن معمولاً از فوریه تا آوریل است. در صورتی که موفق به دریافت بورسیه دولتی نشوید، دانشگاه‌های چین نیز بورسیه‌های مستقل خود را ارائه می‌دهند. این بورسیه‌ها معمولاً از ماه مارس باز می‌شوند و نتایج آن در جولای اعلام می‌شود. توصیه می‌شود هم‌زمان با اپلای برای بورسیه، برای پذیرش در برنامه دکتری دانشگاه موردنظر نیز اقدام کنید تا شانس بیشتری داشته باشید.
سخن پایانی
با توجه به امکانات گسترده، بورسیه‌های متنوع و دانشگاه‌های پیشرو، چین می‌تواند یکی از بهترین انتخاب‌ها برای تحصیل در مقطع دکتری باشد؛ به‌ویژه برای آن دسته از دانشجویان بین‌المللی که به دنبال تجربه‌ای پژوهشی و مقرون‌به‌صرفه هستند. با این حال، با توجه به اینکه در مقطع دکتری نیاز به یافتن استاد راهنما و ارائه طرح‌های تحقیقاتی وجود دارد، شانس دریافت پذیرش در این مقطع نسبت به مقاطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد اندکی پایین‌تر است.
بنابراین اگر از نظر سنی و شرایط فردی در موقعیت مناسبی قرار دارید، بهتر است هرچه زودتر برای اپلای اقدام کنید تا هم از فرصت‌های بیشتر بهره‌مند شوید و هم در رقابت‌های بین‌المللی از سایر متقاضیان عقب نمانید. با این حال، اگر قصد دارید از فرصت‌های تحصیل دکتری در چین بهره‌مند شوید و نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید، مشاوران متخصص موسسه اعزام دانشجوی علمی نو با مجوز رسمی وزارت علوم، آماده‌اند تا شرایط شما را بررسی کرده و مسیر مناسب را با توجه به رزومه و اهداف‌تان مشخص کنند.